Ogólnym efektem procesów uprzemysłowienia oraz towarzy­szącej im ruchliwości ludności i urbanizacji są zmiany w makro- strukturze społeczeństwa polskiego. Na makrostrukturę społe­czeństwa składa się między innymi jej struktura klasowa. Jedną z klas społecznych jest klasa robotnicza. S. Widerszpil tak ją definiuje: jest to ,,(…) wielki zbiór ludzi, obejmujący pracowni­ków nie posiadających środków pracy na własność ale będących ich współwłaścicielami jako członkowie społeczeństwa, zatrud­nionych w sferze produkcji i wymiany, wykonujących prace pod­porządkowane w ramach systemu przedsiębiorstwa, dla których głównym źródłem dochodu jest praca robocza. Dodatkową cechą niezbędną dla charakterystyki robotniczej i jej części składowych jest specyficzny tryb życia i swoista kultura”.

Klasa robotnicza w Polsce Ludowej tworzy się w wy­niku szybkiego rozwoju gospodarczego. Rekrutuje się z ludności nieaktywnej zawodowo tzn. kobiet i młodzieży. Ci ostatni posia­dają odpowiednie przygotowanie zawodowe i w ten sposób wpły­wają na podniesienie poziomu wykształcenia klasy robotniczej. Identyfikacja z klasą robotniczą dokonuje się bądź z uwagi na zaliczenie zawodowe do robotników, bądź ze względu na zawód ?branżowy”, jak np. chemik, metalowiec. Jeśli chodzi o położe­nie materialne robotników, to należy stwierdzić, że polepszyła się ich sytuacja mieszkaniowa, jak i zamożność. W kulturze tej klasy dominują tradycje wiejskie oraz miejski folklor robotniczy i rzemieślniczy. Uczestnictwo w kulturze ma charakter domowy, dokonuje się przez środki masowego przekazu. Podając powyż­sze cechy klasy robotniczej, należy pamiętać, że zmieniają się one w zależności od zawodu, środowiska zamieszkania oraz re­gionu kraju. Folklor i obyczaje hutników górnośląskich i nowo­huckich są różne (M. Jarosińska, J. Kulpińska, 1978).

Jeżeli chodzi o klasę chłopską, to wyróżnia się w niej dwie klasy: klasę chłopów indywidualnych i klasę chłopów spół­dzielców. W klasie chłopów indywidualnych zmienia się stosunek do ziemi, dopuszcza się ingerencję państwa w sposoby gospoda­rowania nią. Zmienia się także charakter samej pracy. Coraz większego znaczenia nabierają treści umysłowe w jej wykona­niu. Wymagają tego zabiegi agrotechniczne, zootechniczne oraz operacje ekonomiczne. Inną cechą pracy rolnika jest coraz częst­sze jej podporządkowanie państwowej służbie rolnej czy spół­dzielczym instytucjom gospodarczym. Instytucje te określają jakość potrzebnej produkcji trzody chlewnej, czy np. tytoniu. Co­raz częściej praca w gospodarstwie jest wykonywana przez lu­dzi zawodowo do tego przygotowanych. Można powiedzieć, że zawód rolnika profesjonalizuje się. W gospodarstwie rolnym wzrasta stale znaczenie techniki produkcji, organizacji pracy. Podniosła się zamożność klasy chłopskiej, co wyraża się lepszym odżywianiem, zasobniejszym mieszkaniem. Zmienia się również wykształcenie w tej klasie społecznej. Różnicuje się ono w za­kresie ośmiu klas szkoły podstawowej; nieliczna grupa kończy zasadniczą szkołę zawodową (R. Turski, K. Łapińska-Tyszka, W. Nowak, 1978).

W strukturze społecznej naszego kraju można wyróżnić jesz­cze warstwę pracowników umysłowych. Na okre­ślenie tej warstwy używano, a niektórzy autorzy jeszcze i używają, terminu inteligencja. Do warstwy pracowników umysłowych za­liczą się: ?twórców”, ?ekspertów” i ?pracowników biurowych” (J. Szczepański, 1959). Do pierwszej kategorii należą ci, którzy tworzą nowe idee, nowe rozwiązania problemów technicznych, ekonomicznych, społecznych, czyli naukowcy, pisarze, politycy. Grupa druga obejmuje tych, którzy realizują nowe idee, są to np. inżynierowie, lekarze, administratorzy. Trzecia grupa to pra­cownicy biur i instytucji nazywani -urzędnikami. Warstwa pra­cowników umysłowych jest liczna i jej członkowie rekrutują się nie tylko z dawnej inteligencji, ale także z klasy robotniczej i chłopskiej. W związku z tym niektórzy socjologowie mówią o inteligencji ludowej (W. Wesołowski, J. Kowalewicz-Zębik, 1969) lub o inteligencji technicznej klasy robotniczej (S. Kowa­lewska, Z. Kowalewski, 1959).

Cechą charakterystyczną tej warstwy jest stały wzrost jej wy­kształcenia i kwalifikacji. Najliczniejsze są osoby- z wykształce­niem średnim i zawodowym. Jeśli chodzi o kwalifikacje zawodo­we, to najliczniej są reprezentowane osoby z kwalifikacjami tech­nicznymi. Jest to warstwa posiadająca wysokie dochody, niemniej obserwuje się zrównanie pod tym względem z pracownikami fi­zycznymi. Uczestnictwo w kulturze wyraża się w intensywniej­szym czytelnictwie, częstszym uczęszczaniu do teatru, itp. niż w pozostałych klasach społecznych.

Przemiany społeczne w Polsce Ludowej ? to także przemiany zawodów. Polegają one między innymi na powstawaniu nowych zawodów, opartych na dotychczasowych zajęciach. Przykładem jest tutaj praca rolnika lub zawód pracownika kultury. Powstają również nowe zawody w związku z postępem techniki, np. zawód informatyka. Niektóre zaś zawody łączą się ze sobą, aby przy­gotować do różnych prac. Tak się dzieje np. w przypadku zawo­du ślusarza, frezera, tokarza.

W końcu przemiany społeczne w Polsce ? to także przemiany w społecznościach lokalnych i terytorialnych, o czym pisano wcześniej.