Podstawą wyróżnienia zbiorowości terytorialnych jest rodzaj zamieszkiwanego środowiska. Dla określenia tej sytuacji używa się pojęcia ?środowisko społeczne”. Środowisko zawsze jest czyimś środowiskiem i występują w nim różne elementy. Należą do niego zjawiska przyrodnicze i z tego względu mówi się o śro­dowisku przyrodniczym albo o środowisku naturalnym. Obok tego środowiska, z uwagi na zmiany jakie w nim przeprowadza człowiek i ślady tych zmian, wymienia się środowisko kulturowe. Środowisko społeczne ujmowane jest w znaczeniu szerszym i węższym. W tym pierwszym obejmuje środowisko naturalne oraz kulturowe. W znaczeniu węższym oznacza zbiorowość, w której jednostka żyje, z którą pozostaje w stycznościach i sto­sunkach społecznych. P. Rybicki tak określa zbiorowość teryto­rialną: ?Zbiorowość terytorialna obejmuje wszystkie skupienia społeczne, oparte na związaniu ludzi z określonym obszarem. Ale zazwyczaj ludzie nie są jednostajnie rozmieszczeni na terytorium, skupiają się w poszczególnych, oddzielonych od siebie ośrod­kach, które w geograficznej terminologii nazywa się miejscowoś­ciami lub osiedlami różnego rodzaju”. Podstawowymi zbiorowościami terytorialnymi są: miasto i wieś.

Wieś jest zbiorowością o stosunkowo niedużej liczebności. Na skutek tego gęstość zaludnienia jest niewielka. Istotną rolę w strukturze wsi pełnią rodziny wspólnie zamieszkujące. Blis­kość zamieszkiwania poszczególnych rodzin wytwarza między nimi stosunki społeczne, określane mianem sąsiedztwa. W sto­sunkach tych ważną rolę spełnia wzajemna pomoc oraz kontro­la społeczna. Podane cechy odnoszą się przede wszystkim do dawnej tradycyjnej wsi. Tak ją całościowo charakteryzuje P. Rybicki: ?ograniczona wielkość liczebna i ograniczona gęstość zaludnienia; przestrzenne skupienie rodzin i ich powiązanie sto­sunkami sąsiedzkimi; zamknięty (w ograniczonym znaczeniu wy­razu) charakter zbiorowości wiejskiej i jej homogeniczność ? oto podstawowe cechy występujące w idealnym typie wsi trady­cyjnej jako zbiorowości ludzkiej”. Do tej charakterystyki wsi należy dodać, że styczności w niej są bez­pośrednie, twarzą w twarz, osobiste, mniejsze jest zróżnicowanie społeczne, podobna praca, podobny rytm życia.

Współczesna wieś przedstawia nieco inny obraz. Wynika to z oddziaływania ośrodków przemysłowych, miejskich. Oddziały­wania te prowadzą do zróżnicowania zawodowego ludności tego środowiska. Wielu mieszkańców wsi należy do kategorii dwuzawodowej. Badający to środowisko wskazują na następujące ka­tegorie chłopów w społeczności wiejskiej: rolnicy, chłopo-robotnicy, robotnicy z działką, pracownicy PGR.

Co charakteryzuje miasto jako zbiorowość terytorialną? Liczba ludności jest jedną z cech podstawowych, które odróżniają mia­sto od wsi. Większa liczba ludności miast łączy się z gęstszym zaludnieniem. Towarzyszy temu wysoka zabudowa. Duża liczeb­ność ludności prowadzi do większej liczby styczności. Cechą charakterystyczną styczności i stosunków społecznych w mieś­cie jest ich rzeczowość. Jest to następstwo spotykania się ludzi w zakładach pracy, instytucjach, usługach. Między ludźmi do­konuje się wymiana rzeczowych świadczeń w postaci nabywania przedmiotów, uzyskiwania zaświadczeń itd. W ten sposób sto­sunki między ludźmi mają charakter bezosobowy i anonimowy.

Niektórzy mówią nawet o depersonalizacji stosunków społecz­nych. Raczej należy mówić o pewnej przewadze styczności i sto­sunków społecznych bezosobowych nad osobowymi.

Charakterystycznym zjawiskiem dzisiejszych miast jest ich rozrastanie się przestrzenne przy jednoczesnym zróżnicowaniu funkcji poszczególnych dzielnic. Zaczynają się wyodrębniać dzielnice mieszkalne od ośrodków^ przemysłu czy też urzędów. Zycie codzienne w mieście jest wyznaczone przez instytucje, które określają tryb oraz czas załatwiania spraw. Następuje uniformizacja życia. W ten sposób życie ludzi jest organizowane przez warunki zewnętrzne. Udział w pracy w różnych organiza­cjach życia społecznego prowadzi do tego, że mieszkaniec miasta uczestniczy w życiu tylko fragmentarycznie, bez związku z gru­pami społecznymi, do których należy. Powoduje to zresztą na­rastanie konfliktów, z drugiej zaś strony rozdrobnienie życia, jego atomizację.