ZWIĄZEK UKŁADU NERWOWEGO Z ZACHOWANIEM

Somatyczny układ nerwowy ma receptory czuciowe wyspecja­lizowane w odbiorze określonych rodzajów bodźców ze świata zewnętrznego i wnętrza organizmu oraz umiejętności przekształ­cania tych bodźców w impulsy nerwowe, a następnie wrażenia zmysłowe. Czynności tego układu stanowią podstawę spostrze­gania świata otaczającego, a funkcje układu nerwowego są pod­stawą procesów regulacji i zachowania się jednostki. Dociera­jące do kory mózgu impulsy zostają w niej zarejestrowane i za­pamiętane. Informacje zakodowane w korze mózgu ulegają trans­formacjom tworząc układy, które odpowiadają procesom intelek­tualnym.

Układ somatyczny, poza funkcją czuciową i jej wpły­wem na procesy poznawcze, pamięci i intelektualne, ma taki ro­dzaj struktury, że gromadzone są w niej również doświadczenia dotyczące czynności ruchowych. Tu powstają nawyki ru­chowe, programy działania i zachodzą procesy wykonawcze. Ten obszar układu somatycznego ma bezpo­średni wpływ na przebieg czynności ruchowych. Uszkodzenie układu wprowadza zaburzenia procesów regulacji i zachowania się jednostki.

Inną rolę w procesach regulacji spełnia układ autono­miczny. Najprościej można określić jego funkcję jako mecha­nizmu wywołującego stan pobudzenia w organizmie, lub inaczej mówiąc, utrzymującego napięcia czynnościowe w ca­łym organizmie.

Jeszcze inną rolę spełnia twór siatkowaty, który u czło­wieka jest jakby pozostałością prostych układów nerwowych, wy­stępujących u zwierząt nie mających układu somatycznego. Rolą tworu siatkowatego jest utrzymanie napięcia czyn­nościowego w układzie nerwowym. Twór siatkowaty wpły­wa na przebieg stanu czuwania. Przerwanie dopływu impulsów z ośrodka czuwania powoduje sen. W tworze siatkowatym znaj­dują się dwa ośrodki mające wpływ na różne fazy snu.

Sen jest niezbędny dla organizmu, dla wypoczynku tych ele­mentów nerwowych, od których zależą najbardziej złożone pro­cesy świadomości. Podczas snu następują w mózgu procesy rege­neracyjne. Stwierdzono również, podczas badań prowadzonych u ludzi, że ta faza snu, w której występują marzenia senne, ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu ner­wowego.

Twór siatkowaty, mając wpływ na stan czynnościowy ośrodko­wego układu nerwowego, przyczynia się do utrzymania określo­nego poziomu aktywacji, przez którą rozumiany jest ogólny stan pobudzenia układu nerwowego, poziom mobilizacji energii, siła popędów czy motywów itp.

Aktywacja zależy zarówno od poziomu czuwania, jak rów­nież różnic indywidualnych. Różnice takie są ob­serwowane u osób zdrowych, jak i chorych na nerwicę czy psy­chozę. Wśród osób zdrowych można Wyodrębnić grupę ludzi, któ­rzy są zwykle aktywni, ruchliwi, pobudzeni, pełni zapału oraz grupę ludzi spokojnych, powolnych, nie wykazujących podnie­cenia.

Większe różnice dają się wyodrębnić pomiędzy ludźmi zdro­wymi, a osobami cierpiącymi na nerwicę. W nerwicy występują takie objawy, jak np. lęki, zaburzenia snu, trudności koncentra­cji uwagi. Zaburzenia te określa się jako czynnościowe, to zna­czy wywołane przez różne sytuacje, w których występuje kon­flikt pomiędzy dążeniami człowieka a możliwością ich realizacji. Prowadzone badania wykazały, że u ludzi chorych psychicznie poziom aktywacji jest znacznie wyższy niż u zdrowych. Wyse­lekcjonowanej grupie pacjentów podawano dawki leku wywo­łującego sen i obniżenie pobudliwości, a mimo to chorzy nie za­sypiali i wykazywali objawy dużego pobudzenia. Kiedy osobni­kowi zdrowemu dawano dawkę leku 20 razy mniejszą niż po­przednio zapadał w sen trwający całą dobę.

Na poziom aktywacji wpływają również bodźce pocho­dzące ze.środowisk a. Silne bodźce, mające znaczenie dla organizmu, wywołują wzrost poziomu aktywacji, natomiast bodź­ce monotonne, znane i powtarzające się tracą zdolność pobudza­nia układu aktywacji. Bodźce znane, powtarzające się w czasie pracy, mogą wywołać osłabienie uwagi, poczucie senności, osła­bienie wykonania pracy.

Środkami podwyższającymi poziom aktywacji są powszechnie stosowane środki, takie jak: kofeina i alkohol. Pi­cie kawy w czasie osłabienia aktywacji wpływa korzystnie na jej wzmożenie i może wywołać stan pobudzenia przejawiający się bezsennością. Alkohol działa na ogół hamująco. W niewielkich ilościach powoduje hamowanie procesów hamowania, więc wpły­wa pobudzająco, co przejawia się w poprawie nastroju, wzmożo­nej aktywności ruchowej i ogólnej. W drugim etapie, gdy zuży­cie alkoholu jest większe, działa on hamująco na przebieg pro­cesów psychicznych i czynności ruchowych.

Somatyczny układ nerwowy wykazuje ścisły związek z proce­sami poznawczymi i czynnościami ruchowymi. Istnieje związek pomiędzy układem czuciowym, należącym do układu somatycz­nego, a procesami poznawczymi, intelektualnymi i pamięcią. Na­tomiast funkcje układu ruchowego związane są z procesami wy­konawczymi i czynnościami ruchowymi.

Układ autonomiczny wykazuje duży wpływ na powstawanie i przebieg procesów emocjonalno-motywacyjnych, a twór siat­kowaty, stanowiący jedną z części układu nerwowego, warun­kuje przebieg procesów regulacji i wpływa na poziom aktywa­cji człowieka.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.